Ας πληθαίνουν οι άνθρωποι που μας μαθαίνουν να υπάρχουμε σιγαλά…
Το «λάθε βιώσας» των Επικούρειων το μετατρέψαμε στη νεοελληνική πραγματικότητα σε «λάθρα βιώσας».
Όμως ευτυχώς υπάρχουν ακόμα ανάμεσά μας οι καλοί, οι λίγοι που έχουν σημαία και λάβαρό τους το «βιώσας λάθε!». Ένας από αυτούς είναι κι ο φίλος μου Γιάννης Πάνου, κατά κόσμον Γιάννης Παναγιωτόπουλος. Λέω «είναι» και όχι «ήταν» γιατί ο συγγραφέας υπάρχει όσο υπάρχει έστω και ένας αναγνώστης του έργου του. Κι αυτή είναι η μόνη αθανασία στην οποία μπορεί να ελπίζει.
Ο Γιάννης Πάνου ήταν ένας αθόρυβος άνθρωπος, καθόλου εγωκεντρικός, βυθισμένος στη δουλειά του, στο έργο που ανάλωσε δεκαπέντε χρόνια από τη σύντομη ζωή του κι ευτυχώς –για μας– πρόλαβε να το ολοκληρώσει: «Ιστορία των Μεταμορφώσεων». Ένα βιβλίο που διάβασα και ξαναδιάβασα πολλές φορές ελπίζοντας κάθε φορά να βρω το «φως που καίει, το φως το λαγαρό, εκείνο που λούζονται οι θεοί». Κι αυτό το φως το αξιώθηκε ο Γιάννης Πάνου.
Το Μάιο του 1981 τυπώθηκε σε ένα μικρό τυπογραφείο της Θεσσαλονίκης ένα βιβλίο με τον παράξενο τίτλο «Από το στόμα της παλιάς Remington». Πέρασαν τριάντα χρόνια κι αφού είχε φύγει από τη μάταιη αυτή χώρα ο Γιάννης Πάνου για να ανακαλύψει η ελληνική κριτική αυτό το έργο, που εντάσσεται στον πεζογραφικό μοντερνισμό. Τέσσερις έλληνες πεζογράφοι, ο Κώστας Βούλγαρης, ο Θωμάς Σκάσσης, ο Μισέλ Φάις και ο Τάσος Χατζητάτσης, υπογράφουν έναν συλλογικό τόμο που εκδόθηκε από τον Καστανιώτη και φέρει τον τίτλο «25 χρόνια μετά – Γιάννης Πάνου… από το στόμα της παλιάς Remington…» με πρόλογο του Παναγιώτη Μουλλά και επίμετρο του Αριστοτέλη Σαΐνη. Κάλλιο αργά παρά ποτέ…
Ο Γιάννης… Θυμάμαι στο προτελευταίο κοινό μας ταξίδι στην Τυνησία που έγραφα το ένα ποίημα μετά το άλλο κι αυτός διάβαζε για το επόμενο μυθιστόρημά του το οποίο θα χρειαζόταν ίσως δεκαπέντε ή είκοσι χρόνια να το ολοκληρώσει. Και θα ’ταν σίγουρα ακόμα πιο σημαντικό από το προηγούμενο. Στην απορία του πώς μπορώ να γράφω τόσο γρήγορα δε μπόρεσα να του δώσω μια ικανοποιητική απάντηση. Αυτός μου εξήγησε ότι κάθε φράση περνάνε μέρες ίσως και μήνες μέχρι να σχηματιστεί στο μυαλό του και να πάρει την ολοκληρωμένη της μορφή. Ο Γιάννης ήταν μαθηματικός. Κι είναι η ουράνια αρμονία αυτή που αναζητά και την οποία διψάει στο έργο του. «Η μουσική των σφαιρών» που λέει ο Σαίξπηρ, η αιώνια ομορφιά.
Το βιβλίο που μας άφησε ως πνευματική κληρονομιά, η Ιστορία των Μεταμορφώσεων αποπνέει το άρωμα μιας άλλης ζωής, πνευματικής κι απέθαντης, μακριά από τα καθημερινά προβλήματα που μας τσακίζουν σ’ αυτή την ευλογημένη χώρα που ταχτήκαμε να κυνηγάμε ανεμόμυλους, ως άλλοι Δον Κιχώτες. Ο Γιάννης είχε τον τρόπο του να μένει αλώβητος από την μικρο-κακία του κόσμου. Ήταν αξιοπρεπής κι απόμακρος. Δεν μιλούσε ποτέ για το έργο του και δεν μας άφηνε ποτέ να υποψιαστούμε τις αβύσσους στις οποίες έπλεε με τη γαλήνη ενός ουράνιου χρυσόψαρου. Αλχημιστές, παρακοιμώμενοι βυζαντινών αυτοκρατόρων, μάγοι και προφήτες, αναζητητές της Αλήθειας, αποκρυφιστές, αποκωδικοποιητές συμβόλων και άλλοι «μετα-φυσικοί» παρελαύνουν από αυτό το αλλόκοτο βιβλίο που διαβάζεται δύσκολα, μετά τη δεύτερη όμως και τρίτη ανάγνωση καταφέρνει να μαγέψει τον υπομονετικό αναγνώστη, που δε βιάζεται να «καταναλώσει» άλλο ένα πεζογράφημα.
Ο Χρυσός… Το αρχέτυπο όλων των αλχημιστών. Ο Γιάννης ήταν αυτό που λέμε «χρυσός άνθρωπος». Και μέσα στο τελευταίο του βιβλίο είναι κωδικοποιημένη κάτω από τις γραμμές η αρχή της καλωσύνης και της ανωτερότητας, η αρχή της αγάπης και της αλήθειας και της ζωής. Μιάς ζωής που έζησε πλέρια παρά τα πενήντα πέντε χρόνια του.
Η σύντροφος της ζωής του Ρούλα Πατεράκη υπερβαίνοντας τον δίκαιο πόνο της επέτυχε να συνεχίσει το καλό έργο που άρχισε εκείνος. Για το καλό όλων μας.
Γιατί κάποιος αγαθός θεός στρατολόγησε το Γιάννη Πάνου «στις ταξιαρχίες των αγγέλων για να αινούν το όνομά του το σεπτό».
Κωνσταντίνος Μπούρας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου